Proefschrift van onze collega Jos van Doormaal op het gebied van het mededingingsrecht beoordeeld met “magna cum laude”

Onze collega Jos van Doormaal heeft op 18 januari 2021 met succes zijn proefschrift, getiteld “Nonlegal Sanctioning in Private Legal Systems: Limits in US Antitrust Law and EU Competition Law”, verdedigd.  Hij kreeg hiervoor het cijfer “magna cum laude”. Zijn onderzoek, dat is geschreven voordat hij bij KKF begon (d.w.z. aan de Universiteit van Bremen van 2017 tot 2019) gaat over de mededingingsgrenzen van hedendaagse private rechtssystemen. De onderzoeksvraag luidt als volgt: Schenden hedendaagse handelsassociaties en hun leden voor hun rol in het opleggen en uitvoeren van niet-wettelijke sancties, de mededingingswetgeving van de VS en de EU-mededingingswetgeving, en zo ja, kunnen zij deze buitengerechtelijke maatregelen rechtvaardigen?

Aan het begin van het proefschrift is vastgesteld dat sommige handelsassociaties die actief zijn in bepaalde grondstoffenindustrieën, zoals de diamant, katoen en cacaohandel voor hun leden arbitragetribunalen hebben opgericht. De reden hiervoor is dat arbitrage kostenefficiënter en sneller is om geschillen tussen leden op te lossen dan wanneer zij zich wenden tot een rechtbank.

Wanneer een handelaar een scheidsrechterlijke uitspraak niet betaalt, worden hem of haar door de relevante handelsassociatie niet-wettelijke sancties (d.w.z. sancties die niet afkomstig zijn van rechtbanken) opgelegd. Zo kan bijvoorbeeld zijn of haar lidmaatschap worden ingetrokken, kan aan andere leden worden opgedragen geen zaken met hem of haar te doen, en kunnen zijn of haar naam en foto worden vermeld op een voor het publiek toegankelijk deel van de website van de relevante handelsassociatie. Door gebruik te maken van dergelijke niet-wettelijke sancties om naleving van de regels van een handelsassociatie af te dwingen, opereren handelsassociaties in de schaduw van de wet (d.w.z. in een privaat rechtssysteem).

Wanneer een handelsassociatie een overtreder een niet-wettelijke sanctie oplegt, zou deze associatie (maar ook haar leden gezien hun rol bij de uitvoering van deze maatregel) de twee belangrijkste mededingingswetten ter wereld kunnen overtreden, namelijk de mededingingswetgeving van de VS (d.w.z. Secties 1 en 2 van de Sherman Act) en de EU-mededingingswetgeving (d.w.z. de artikelen 101 en 102 VWEU). Door gebruik te maken van een op de literatuur gebaseerde juridische onderzoeksmethode en een vergelijkende onderzoeksmethode, is besproken of de mededingingswetgeving van de VS en de EU inderdaad worden overtreden. 

Het proefschrift concludeert dat het gebruik van niet-wettelijke sancties binnen de onderzochte hedendaagse handelsassociaties wel degelijk risico’s met zich meebrengt, maar kan worden gezien als het beste alternatief voor omslachtige, tijdrovende, dure en vaak grensoverschrijdende procesvoering voor de rechter. Het proefschrift biedt vervolgens richtsnoeren om te kunnen voorkomen dat niet-wettelijke sancties die door een handelsassociatie worden opgelegd en door haar leden worden uitgevoerd, niet in strijd zijn met de mededingingswetgeving van de VS en de EU. Het proefschrift zal binnenkort worden gepubliceerd door Nomos.